1. Գրեք սովորական կոտորակների հիմնական հատկությունը:
կրճատում
2.Գրեք տասնորդական կոտորակը կարգային միավորով բազմապատկելու կանոնը։
Օրինակ եթե բազմապատկենք տասով ստորեկետը կգնա աջ մի թիվ: Եթե բազմապատկենք հարյուրի կգնա երկու անգամ աջ: և այդպես շարունակ: Իսկ բաժանումի ժամանակ հակառակը գնում է ձախ:
3.Գրեք տասնորդական կոտորակը կարգային միավորի բաժանելու կանոնը։
Դա նույն նախորդ վարժությունն է ուղղակի ստորակետը գնում է ձախ:
4.Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 65,103 ⋅ 10 = 651,03 գ) 7,393 ⋅ 100 = 739,3 ե) 59,32 ⋅ 10 = 593,2
բ) 0,329 ⋅ 100 = 32,9 դ) 0,999 ⋅ 100 = 099,9 զ) 0,018 ⋅ 100 = 1,8
5.Ճի՞շտ է, որ`
ա) 75,30 = 75,3 գ) 96 = 96,0 ե) 40,3 = 40,300
բ) 1,64 = 1,6400 դ) 10,08 = 10,8 զ) 17 = 170
6.Կատարե՛ք բաժանում.
ա) 35,707 ։ 10 = 3,5707 դ) 12,4 ։ 10 = 1,24 է) 300 ։ 100 = 3
բ) 123,98 ։ 100 = 1,2398 ե) 673,1 ։ 10 = 67,31 ը) 45,6 ։ 10 = 4,56
գ) 1245,765 ։ 1000 = 1,245765 զ) 829 ։ 100= 8,29 թ) 12,25 ։ 100 = 0,1225
7.Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ մեծ է տրված թվից.
ա) 81,2 = 8120 բ) 0,1 = 10 գ) 0,002 = 0,02 դ) 125,1 =
Պարապմունք 86.
Թեմա՝ Տասնորդական կոտորակների հիմնական հատկությունը
Սովորական կոտորակների հիմնական հատկությունից երևում է, որ միևնույն կոտորակը կարող էնք ներկայացվել տարբեր գրառումներով։
Բնականաբար, դա վերաբերում է նաև տասնորդական կոտորակներին։ Այդ պատճառով նրանք կարող են ունենալ տարբեր դիրքային գրառումներ. Դիտարկենք կոտորակը։ Ունենք՝
21/10=2,1
210/100=2,10
քանի որ 210/100=21/10 հետևում է, որ 2,1=2,10
բայց նույն ձևով՝ 2100/1000=2,100
այսինքն 2,1=2,10=2,100=… այսպես շարունակ:
Եզրակացություն: Տեսնում ենք, որ եթե տասնորդական կոտորակին աջից ավելացնենք ցանկացած քանակով զրոներ, ապա նրա մեծությունը չի փոխվի։
Տասնորդական կոտորակի բազմապատկումը կարգային միավորով(10, 100, 1000,10000-ով, և այլն)
2, 13×10=213/100 x 10/1=2130/100=21, 3
ինչպես նկատեցիք, 10-ով բազմապատկելոիս ստորակետը մեկ թվանշան աջ է գնում:
Տասնորդական կոտորակը կարգային միավորով բազմապատկելու համար պետք է ստորակետը դեպի աջ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի զրո որ կա կարգային միավորում։
Տասնորդական կոտորակի բաժանումը կարգային միավորի վրա(10, 100, 1000,10000-ով, և այլն)
2, 13:10=213/100 :10/1=213/100 x1/10=213/1000=0, 213
ինչպես նկատեցիք, 10-ի վրա բաժանելիս ստորակետը մեկ թվանշան ձախ է գնում:
Տասնորդական կոտորակը կարգային միավորի վրա բաժանելու համար պետք է ստորակետը դեպի ձախ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի զրո որ կա կարգային միավորում։
Առաջադրանքներ:
1. Գրեք սովորական կոտորակների հիմնական հատկությունը:
2.Գրեք տասնորդական կոտորակը կարգային միավորով բազմապատկելու կանոնը։
3.Գրեք տասնորդական կոտորակը կարգային միավորի բաժանելու կանոնը։
4.Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 65,103 ⋅ 10 գ) 7,393 ⋅ 100 ե) 59,32 ⋅ 10
բ) 0,329 ⋅ 100 դ) 0,999 ⋅ 100 զ) 0,018 ⋅ 100
5.Ճի՞շտ է, որ`
ա) 75,30 = 75,3 գ) 96 = 96,0 ե) 40,3 = 40,300
բ) 1,64 = 1,6400 դ) 10,08 = 10,8 զ) 17 = 170
6.Կատարե՛ք բաժանում.
ա) 35,707 ։ 10 դ) 12,4 ։ 10 է) 300 ։ 100,
բ) 123,98 ։ 100 ե) 673,1 ։ 10 ը) 45,6 ։ 10,
գ) 1245,765 ։ 1000 զ) 829 ։ 100 թ) 12,25 ։ 100։
7.Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ մեծ է տրված թվից.
ա) 81,2 =8120 բ) 0,1 10 գ) 0,002 0,02 դ) 125,1 12510 ե) 6,29= 6290
8.Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ փոքր է տրված թվից.
ա) 36,62 = 0,3662 բ) 81,543 = 0,81543 գ) 231,7 = 2,317 դ) 22,44 = 0,2244 ե) 23, 003 = 0,23003
9. Խնդիր ֆլեշմոբից:
Մտքումս մի թիվ եմ պահել, Եթե այդ թվին ավելացնեմ նրա կրկնապատիկը, այնուհետև փոքրացնեմ 11-ով, ապա կստանամ 7: Ո՞ր թիվն եմ մտապահել։
ե) 6,29
8.Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ փոքր է տրված թվից.
ա) 36,62 բ) 81,543 գ) 231,7 դ) 22,44 ե) 23, 003
9. Խնդիր ֆլեշմոբից: Մտքումս մի թիվ եմ պահել, Եթե այդ թվին ավելացնեմ նրա կրկնապատիկը, այնուհետև փոքրացնեմ 11-ով, ապա կստանամ 7: Ո՞ր թիվն եմ մտապահել։
6
Մանե Մարգարյան 